Μετά τη Κατοχή και τον Εμφύλιο έγινε προσπάθεια να θεωρηθεί η προσφυγική αποκατάσταση θέμα λήξαν. Δηλαδή σαν ένα ζήτημα που αφομοιώθηκε στα μεγάλα τότε κοινωνικά προβλήματα.
Αλλά τόσο οι στεγαστικές ανάγκες των προσφύγων, όσο και η σύνδεση με το γενικότερο πρόβλημα της αποκατάστασης όλων των παραπηγματούχων και αστέγων από τους βομβαρδισμούς και τις πολεμικές επιχειρήσεις, τους έδωσαν νέα δυναμική. Αφού είχε ηττηθεί το λαϊκοδημοκρατικό κίνημα, γεννήθηκαν νέοι αγωνιστές της προσφυγικής υπόθεσης και έκαναν πάλι το θέμα εκρηκτικό
Μετά από μια δεκαετία ζύμωσης, η ηγεσία του στεγαστικού κινήματος στη Δραπετσώνα, παράπαιε από ανταγωνισμό και έλλειψη προσανατολισμού.
Τότε η κυβέρνηση Καραμανλή (Φεβρουάριος του 1960) εξάγγειλε τη διάθεση εντός διετίας 260 εκατομμύρια δραχμών για την πραγματοποίηση ρηξικέλευθου προγράμματος στεγαστική αποκατάστασης προσφύγων και γηγενών.
Επρόκειτο για την κατασκευή 3500 διαμερισμάτων, σε Αθήνα (1100), Πειραιά (1200) και Θεσσαλονίκη (1200) υπό δύο όμως παραμέτρους. Η πρώτη αφορούσε τη διανομή και περιλάμβανε κοινωνικοοικονομικά κριτήρια υπαγόμενα στη διακριτική ευχέρεια των υπηρεσιών του υπουργείου Προνοίας και η δεύτερη καθόριζε σαν διαδικασία και μορφή κατασκευής, την εργολαβία και το σύστημα των τετραώροφων- οκταώροφων πολυκατοικιών.
Η αντίθεση της Δραπετσώνας σε αυτές τις προϋποθέσεις ήταν κάθετη. Έτσι ο Δήμος επιδίωξε το σχηματισμό Συντονιστικής Επιτροπής, ενώ ο Σύλλογος Προσφύγων Δραπετσώνας (Κοντόπουλος) πρότεινε αντιδράσεις παράλληλες, αλλά χωριστές.
Όμως εν όψει των ανεπιθύμητων λύσεων, το στεγαστικό κίνημα ξεπέρασε τις παραδοσιακές ηγεσίες του και δυναμικότατα έκανε σαφές, πως το αίτημα της «επί τόπου αυτοστέγασης για όλους» ήταν αδιαπραγμάτευτο, βάζοντας φρένο σε ακροβατισμούς και παλινωδίες.
Το ξεκίνημα έγινε από τους 300 επαγγελματίες και βιοτέχνες της Περιοχής.
«Παρά του Συλλόγου Προσφύγων Δραπετσώνας μας απεστάλη το κάτωθι έγγραφο.
Οι κάτοικοι του Συνοικισμού τελούν εν αναστατώσει συνέπεια της αποφάσεως περί εκκενώσεως των κατεχόμενων υπ’αυτών Χώρων προς τον σκοπόν της ανεγέρσεως πολυκατοικιών
Υποδεικνύουν ότι ο καλλίτερος τρόπος είναι η δια του συστήματος αυτοστεγάσεως ανέγερσις κατοικιών
Εις σύσκεψιν εις τα γραφεία του Συλλόγου μας οι επαγγελματίαι απεφάσισαν το κλείσιμο των καταστημάτων την προσεχή Πέμπτη.
Η εκλεγείσα 25μελής επιτροπή εις ην μετέχουν επαγγαιλματίαι, βιοτέχναι και επιστήμονες προέβη εις εντόνους παραστάσεις… απεφάσισε δε την σύγκλιση γενικής συνγκέντρωσεως των κατοίκων του συνοικισμού εις περίπτωση μη αποδοχής των αιτημάτων των». (Προσφυγικός Κόσμος 12/6/60).
Η απεργία τους, το κλείσιμο, ήταν όχι μόνο καθολικό, αλλά είχε την άμεση και ενεργό συμπαράσταση των κατοίκων. Οι διάφορες κατηγορίες των παραγκοβίωτων (ρίζες παραφυάδες, βομβόπλητοι, γηγενείς, επαγγελματίες, κλπ) συσπειρώθηκαν κάτω από ένα κοινό παρονομαστή, «επί τόπου αυτοστέγασης για όλους».
«Απόλυτη επιτυχία εσημείωσε η χθεσινή απεργία των καταστηματαρχών της Δραπετσώνας και ο οικισμός παρουσίαζε όψη ημέρας αργίας. Εκτός από τα αρτοποιεία που ήταν ανοιχτά μέχρι τις 10 το πρωί, κανένα άλλο κατάστημα δεν άνοιξε. Οι επαγγελματίαι με την ενθουσιώδη συμπαράσταση των κατοίκων διεδήλωσαν την πλήρη αντίθεση των παραπηγματούχων στο κυβερνητικό σχέδιο για το πέταγμα στο δρόμο 1500 οικογενειών.Επίσης διετράνωσαν την απόφαση τους να συνεχίσουν τον αγώνα για την αυτοστέγαση τους και για τη λήψη μέτρων υπέρ των υπό έξωση καταστηματαρχών.
Στον αγώνα αυτόν είχαν την συμπαράσταση και των επαγγελματιών των γύρω συνοικιών. Στην απεργία έλαβαν μέρος και οι καταστηματάρχαι των Ποντιακών και της οδού Κανελοπούλου, κεντρικής αρτηρίας του συνοικισμού, οι οποίοι επειδή έχουν πάρει τα παραχωρητήρια των έχουν ήδη αναγείρει μόνιμες οικοδομές προ ετών….»(Αυγή 12/8/60)
Η κυβέρνηση θορυβημένη άρχισε να βιάζεται και έστειλε στην αστυνομία κατάλογο με τα ονόματα των πρώτων 499 παραπηγματούχων, που έπρεπε να εγκαταλείψουν τις παράγκες τους μέχρι τις 15 Σεπτεμβρίου για να κατεδαφιστεί ο Συνοικισμός(Περιοχή Αγ. Φανουρίου).
«Στους αγανακτισμένους παραπηγματούχους συμπαραστέκονται όλες οι οργανώσεις του συνοικισμού και την Πέμπτη συγκαλείται δημοτικό συμβούλιο με θέμα την έξωση των 1500 οικογενειών». (Αυγή 9/8/1960)
Στις 16/8 η συντονιστική επιτροπή των σωματείων της συνοικίας κάλεσε ευρεία σύσκεψη 40 αντιπροσώπων και αποφάσισαν μεγάλη συγκέντρωση διαμαρτυρίας για την Κυριακή 21/8 στον Κιν/φο Ολύμπια.
«Ο ενθουσιασμός που κυριάρχησε κατά την σύσκεψη προδικάζει τη μεγαλειώδη επιτυχία της Κυριακής. Εμπρός στην γενική αγανάκτηση οι αρμόδιοι παράγοντες της κυβέρνησης έχουν πανικοβληθεί και προσπαθούν να ματαιώσουν την συγκέντρωση. Αυτή τη στιγμή στη Δραπετσώνα την προσφυγική πολιτική της κυβέρνησης την αποδοκιμάζουν οι δεδηλωμένοι οπαδοί της.
Προχθές Κυριακή συνεδρίασε η τοπική επιτροπή της ΕΡΕ, όπου παρέστησαν και πάρα πολλοί γηγενείς παραπηγματούχοι. Οι αποφάσεις και οι διαπιστώσεις στις οποίες κατέληξαν συμπίπτουν με αυτές των άλλων παραπηγματούχων…..» (Αυγή 17/8/60)
Η συγκέντρωση ήταν καθολική και υπήρξε μεγαλειώδης.
[…]
Στις 7 Σεπτέμβρη επισκέφθηκε τη Δραπετσώνα ο αρχηγός των Φιλελευθέρων Σ. Βενιζέλος, που είχε είδη ταχθεί με δηλώσεις κατά της κυβερνητικής λύσης. Η αστυνομία με τεράστιες δυνάμεις περικύκλωσε το συνοικισμό και τον απομόνωσε για να μην πλησιάσει στον προγραμματισμένο χώρο της ομιλίας. Εν τούτοις ο Βενιζέλος εισήλθε στο συνοικισμό και μίλησε στη γωνία των οδό Δογάνης και Ταπητουργίας Η αστυνομία αρχισε να χτυπα βάναυσα τους συγκεντρωμένους με αποτέλεσμα πολλοι να τραυματισθούν. […]
Μετα από τα παραπάνω γεγονότα η κυβέρνηση θορυβημένη από τη μαζικότητα και το υψηλό φρόνημα των κατοίκων απαγόρευσε τη διοργάνωση συλλαλητηρίου, περιέφερε αστυνομικές ομάδες μεσα στο συνοικισμό και άρχισε να διαμορφώνει χώρο στο καστράκι προκειμένου να εγκαταστήσει λυόμενα για να στεγασθούν πρωσορινά οι πολυμελείς οικογένειες, που δεν εύρισκαν σπίτι για ενοικίαση.
Όμως το μεγαλύτερο μέρος των παραπηγματούχων ηρνείτο να παραδώσει τις παράγκες. Ετσι η κυβέρνηση προετοιμάστηκε για τη μεγάλη έφοδο.
Το πρωί της 14 Νοέμβρη δό8ηκε η αποφασιστική μάχη, η μάχη της παράγκας.
«Τον συνοικισμό απέκλεισαν από τις 7.15 το πρωϊ ισχυρότατες αστυνομικές δυνάμεις με επικεφαλείς τους διοικητές αστυνομίας και ασφαλείας κκ Κοντογιώργο και Ταβουλάρη. Επίσης παρίστστο ο αντιεισαγγελεύς κ Πετρόπουλος.Με ράχη την κεντρική οδό Κανελλοπουλου, 1000 περίπου αστυνομικά όργανα σχημάτισαν μια τεράστια βεντάλια και απέκοψαν από τον υπόλοιπο κόσμο το τμήμα του συνοικισμού όπου θα εγίνοντο οι εξώσεις των προσφυγικών οικογενειών και οι κατεδαφίσεις των παραπηγμάτων τους. Οι αστυνομικοί είχαν ακροβολισθεί γύρω και μέσα στο αποκλεισμένο τμήμα (δυτικά του σταθμού Λαρίσης - Αγ.Δημητρίου, Κανελλοπούλου, Δογάνης και Αγ. Φανουρίου). Δεν υπήρχε σημείο στο οποίο να μην ευρίσκοντο δεκάδες αστυφυλάκων, ενώ αυτοκίνητα με ραδιοτηλέφωνα έπαιρναν συνεχώς διαταγές.
Η αστυνομία κράτησε για πολλή ώρα τους παραπηγματουχους κλεισμένους στα σπίτια τους και δεν τους επέτρεπε να εξέλθουν οιίτε και για τα κοινόχρηστα αποχωρητήρια.
Μετά τις 8 έκανε την εμφάνισί του το συνεργείο κατεδαφίσεως, συνοδευόμενο από δεκάδες αστυφύλακες. Μόλις όμως άρχισε το έργο της κατεδάφισης καμμιά δύναμη δεν μπόρεσε να συγκροτήσει τους παραπηγματούχους.
Οι γυναίκες ιδιαίτερα ξεχύθηκαν στους δρόμους και έτρεξαν να βοηθήσουν τους πρόσφυγες, που άρχισαν να εξώνουν οι αστυνομικοί. Πολλές άρπαξαν πέτρες και ξύλα, αλλά η πάλη ήταν άνιση. Με τα πρώτα επεισόδια εμφανίστηκαν και νέες ενισχύσεις και ενώ εμαίνοντο οι συμπλοκές κατεδαφίστηκαν τέσσερα παραπήγματα εκ των οποίων το πρώτο ήταν της οικογένειας της μνηστής του κ. Κοντόπουλου.
Ιδιαίτερη σφοδρότητα έλαβε η πάλη κατά την κατεδάφιση του παραπήγματος Μωυσιάδου. Οι αστυνομικοί απωθούσαν, κτυπούσαν και έβριζαν τις γυναίκες.
Στα επεισόδια πρωτοστατούσε ο ίδιος ο διοικητής του τμήματος Δραπετσώνας κ. Τσάλτας. Οι τραυματιοθείσες γυναίκες έφθασαν τις 20 περίπου από τις οποίες 8 είναι σοβαρώτερα. Πολλές φέρουν μώλωπες ή υπέστησαν νευρική κρίσι και ελιποθύμησαν.
Μόλις οι παραπηγματούχοι απέκτησαν μια ευχέρεια κινήσεων έσπέυσαν προς τα λίγα τηλέφωνα που υπάρχουν στο συνοικισμό και άρχισαν να απευθύνουν τηλεφωνικές εκκλήσεις για βοήθεια προς κάθε κατεύθυνσι.
Πράγματι λίγη ώρα μετά κατέφθασαν πολιτευτές και βουλευτές της αντιπολιτεύσεως και μεταξύ άλλων η δις Ελένη Μπενά, οι κ.κ. Καρακσυ- λουξής, Αράπης, Παϊνέζης, Βουλόδημος κ.α. Επί αρκετή ώρα οι αστυνομικοί δεν επέτρεπαν στους βουλευτές να εισέλθουν στην αποκλεισμένη περιοχή και παράλληλα συνέλαβαν φωτογράφους και τους κατέσχον τα φιλμς.
Οι βουλευτές επικοινώνησαν με τον εισαγγελέα του Αρείου Πάγου κ Κιουσόπουλο και τον προϊστάμενο της εισαγγελίας Πειραιώς κ Ευγενικό από τους οποίους ζήτησαν να σταματήσουν οι παράνομες εξώσεις, διότι είχαν εκδοθείβάσει της 11/60 ΠΥΣ η οποία δεν έχει εισέτι κυρωθεί από τη βουλή. Οι δύο εισαγγελείς μετά από συζήτηση παρεδέχθησαν την άποψι και ο κ. Ευγενικός διέταξε την αναστολή των εξώσεων. Η διαταγή του ·όμως όλως περιέργως έφθασε στους αστυνομικούς με αρκετή καθυστέρηση.
Ενώ δηλαδή οι πρόσφυγες το είχαν πληροφορηθεί οι αστυνομικοί την αγνοούσαν και συνέχιζαν τις κατεδαφίσεις.
Με την αναστολή των εξώσεων όλος ο κόσμος ξεχύθηκε στους δρόμους με φωνές χαράς.
Οι αστυνομικές δυνάμεις συμπτύχθηκαν αμέσως και αποσύρθηκαν σε διάφορα σημεία υπό τις αποδοκιμασίες του πλήθους. Στο μεταξύ εισήλθαν στο συνοικισμό οι βουλευτές, ο δήμαρχος Δραπετσώνας κ Κοσκινάς με πολλούς δημοτικούς συμβούλους, καθώς και αντιπροσωπεία της Ε.Ε. του Συνεδρίου Προσφύγων και της Ομοσπονδίας με επικεφαλής τους κκ Τζιτζή, Χατζήμπεη και Μιχαλόπσυλο.
Οι πρόσφυγες κατήγγειλαν τις τρομοκρατικές ενέργειες της αστυνομίας καθώς και επίσης ότι τις τραυματισμένες γυναίκες δεν τις εδέχοντο τα νοσοκομεία μόλις εγίνετο γνωστό ότι προήρχοντο από τη Δραπετσώνα.
Σε ένδειξη διαμαρτυρίας για όλα αυτά οι πρόσφυγες ύψωσαν μαύρες σημαίες. Οι γυναίκες ανέσυραν από τα μπαούλα τους τα μαύρα τσεμπέρια, εξοικονόμησαν κοντάρια και μια πολυπληθής ομάδα με τις αυτοσχέδιες αυτές σημαίες ξεκίνησαν πορεία προς το υπουργείο Προνοίας Πειραιώς.
Βγήκαν από το συνοικισμό και έφθασαν μέχρι τον Ηλεκτρικό Σταθμό, όπου διελύθησαν από ισχυρές αστυνομικές δυνάμεις.
Οι εκπρόσωποι των προσφύγων Κοντόπουλος, Μιχαλόπουλος, Χονδροματίδης φεύγοντας από τον συνοικισμό μετέβησαν στο εισαγγελέα κ Ευγενικό και του εζήτησαν να επιτρέψει την ανοικοδόμησι των κατεδαφισθέντων σπιτιών. Ο εισαγγελέας συμφώνησε και οι εκπρόσωποι των προσφύγων επανήλθαν στο συνοικισμό και ανακοίνωσαν τη διαταγή συστήνοντας να βοηθήσουν όλοι για να ξαναχτιστούν τα παραπήγματα.
Αμέσως δεκάδες πρόσφυγες έτρεξαν να βοηθήσουν. Όμως ξαφνικά εμφανίστηκε ισχυρή αστυνομική δύναμη υπό τον κ Τσάλτα και επεχείρησε να εμποδίσει τις εργασίες. Απειλήθηκαν νέα επεισόδια τα οποία τελικά3ς απεφεύχθησαν, αφού διευκρινίσθη τηλεφωνικώς η σχετική εντολή του κ Ευγενικού. Από τα τέσσερα σπίτια ανοικοδομήθηκαν τα παραπήγματα της Κορνηλίας Μωυσιάδσυ, της Μπέμπας Τσαρόγλου και της Χριστίνας Λόκου.». […]
(Αυγή, Έθνος, Ανεξάρτητος Τύπος, Νέα, Ελευθερία, Ακρόπολις)
Το ξέσπασμα ενάντια στη βία, αλλά και το πείσμα για τη διεκδίκηση μιας προοπτικής κόντρα στον οικοπολιτιστικό σωβινισμό της κυβέρνησης, για μια λύση σύμφωνη με τους πόθους και την αισθητική των ανθρώπων της Δραπετσώνας, αφηνε εκπληκτη την κοινή γνώμη.
Μόλις βρήκε διέξοδο, το χρόνιο αίσθημα της αδικίας και της καταπίεσης, παρέσυρε τους εργολάβους και τους αυτόκλητους πολιτισμικούς κηδεμόνες , που θέλησαν να
φυλακίσουν το όνειρο και τη φωτεινή, πολύχρωμη ψυχή τους.
Μίκης Θεοδωράκης (για τη σύνδεση της "Δραπετσώνας"):"Θυμάμαι, πήγαινα προς την "Κολούμπια" για ηχογράφηση, όταν μου ήρθε ξαφνικά η μελωδία. Φρέναρα αμέσως μπροστά στο “Καλουτά" για να σημειώσω στο πεντάγραμμο τη μουσική. 0 αδελφός μου ο Γιάννης, δημοσιογράφος στην "Αυγή”, μου είχε μιλήσει για τον αγώνα που έκαναν οι πρόσφυγες να σώσουν τις παράγκες τους στη Δραπετσώνα. Τηλεφώνησα στο Λειβαδίτη το ίδιο απόγευμα για να του παίξω στο πιάνο τη μελωδία και εκείνος έγραψε τους στίχους.Σε μια βδομάδα το ηχογράφησα με το Μπιθικώτση". (“Καθημερινή 9/11/97).
Μετά τα γεγονότα, ο νομάρχης Αττικής επέβαλε τρίμηνη αργία στο δήμαρχο της Δραπετσώνας.
Ή αυτοστέγαση σήμαινε για τους Δραπετσωνίτες την πιο λογική και πιο οικεία διαδικασία...
Το αίτημα πάντως των κατοίκων της Δραπετσώνας του 1960 είχε να κάνει περισσότερο με πολιτισμικές και πολιτικές επιλογές και πολύ λιγότερο με άμεσα οικονομικές.
Πολιτισμικές γιατί αφορούσε τη μέθοδο που οι ίδιοι είχαν οικειοποιηθεί επί μισό αιώνα μέσα από τις πιο αντίξοες συνθήκες και μέσα από τη συνεχή σύγκρουση στον τρόπο ζωής τους.
O γραφειοκρατικός χαρακτήρας και η έλλειψη προγραμμάτων, η απάθεια για τα προβλήματα των χαμηλών στρωμάτων και η "σκληρή” αντιμετώπισή τους, η μόνιμη αποτυχία των πλάνων φτιάχναν ένα πρόσωπο κεντρικής εξουσίας εντελώς αφερέγγυο.
Aπό την άλλη ο κόσμος της Δραπετσώνας από τον μεσοπόλεμο κιόλας, αλλά ιδιαίτερα μετά τον εμφύλιο είχε πια ξεκάθαρα τοποθετηθεί στο άλλο στρατόπεδο."
(Ν. Μπελαβίλα. Διάλεξη 7/7/84).
Η κυβέρνηση βέβαια δεν υποχωρούσε, γιατί προφανώς δεν στόχευε μόνο να λύσει το στεγαστικό, αλλά να κάνει την πολιτική της πάνω στο συνοικισμό. Μια πολιτική αλλοίωσης των χαρακτηριστικών του.
Έτσι το Νοέμβρη του 1962 με ρυθμό χελώνας, άρχισε τη κατασκευή 120 διαμερισμάτων σε 9 τετραόροφες πολυκατοικίες. Κωλυσιεργώντας έπαιρνε την εκδίκησή της από τις 3371 παραπηγματούχες οικογένειες της Δραπετσώνας που τους έκθετε την επιλογή. Γιατί κανείς βέβαια δεν ισχυρίστηκε, πως οι παράγκες τους ήταν ότι καλύτερο.
Παράλληλα απαλλοτριώθηκε η παραγκούχα περιοχή (ΦΕΚ 106.22.8.62) για να αποδο8εί στο δημόσιο, ώστε αυτό να αποκαταστήσει τους δικαιούχους κατά το δοκούν. Δηλαδή των δικών του πολιτικών και πολιτισμικών επιλογών.
Οι κάτοικοι της Δραπετσώνας κατάγγειλαν πως η κυβέρνηση επιδίωκε ναεξοικονομήσει χώρους για λογαριασμό του Μποδοσάκη του ΟΛΠ και των ΣΕΚ.
Και πράγματι, στις 5/3/63 ο ΟΛΠ συνέταξε κτηματολογικό πίνακα γιααπαλλοτρίωση υπέρ αυτού 12.066, 5 στρεμ. και τα ακίνητα του Καστρακίου. Αλλά μετά τη βίαιη ισοπέδωση του συνοικισμού το 1967 και την πολιτική και νομική ασυδοσία της δικτατορίας δεν χρειάστηκε ούτε αυτή.
Η αλλαγή της πολιτικής κατάστασης και η άνοδο της Ένωσης Κέντρου έκαναν το αίτημα της στεγαστικής αποκατάστασης όλων ανεξαιρέτως των παραπηγματούχων, αναντίρρητο, αλλά διαιρεμένο σε αυτούς που ζητούσαν αυτοστέγαση και σε εκείνους που συμβιβάζονταν μ ένα μικτό επιλεκτικό σύστημα, δηλαδή αυτοστέγαση για τις προσφυγικές ρίζες και πολυκατοικίες για τους παραφυάδες και γηγενείς.
Στους τελευταίους είχε προσχωρήσει και η Δημοτική Αρχή, ενώ στους πρώτους ανήκε το κίνημα της Αναγέννησης , που ίδρυσε, για τη διεκδίκηση μαζικότατο προσφυγικό σύλλογο.
Όμως μετά την επιβολή της δικτατορίας ο δρόμος πολιτικά στρώθηκε και η Δραπετσώνα κουράστηκε. Έτσι υποτάχτηκε και συνθηκολόγησε στις όποιες γνωστές επιλογές.
Από το μπλογκ: http://olaeinedromos.blogspot.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου