Παρασκευή 4 Ιανουαρίου 2013

Η αυτοδιοίκηση ως μοχλός αποκατάστασης της εμπιστοσύνης στους θεσμούς ---της Μαρίας Καραφέρη



Πρόσφατα είδε το φως της δημοσιότητας μια πανελλαδική έρευνα για τη λειτουργία των δήμων, που διεξήχθη από το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο Αυτοδιοίκησης. Στη έρευνα αυτή αποτυπώνεται καθαρά η δυσπιστία των δημοτών απέναντι στους Αυτοδιοικητικούς Θεσμούς. Ειδικότερα, περισσότεροι από 8 στους 10 πολίτες πιστεύουν ότι υπάρχει διαφθορά στους δήμους, ενώ 7 στους 10 θεωρούν ότι υπάρχει αδιαφάνεια στη διαχείριση των οικονομικών. Η διαπίστωση μάλιστα αυτή οδηγεί το 71% των ερωτηθέντων να χαρακτηρίζει το Παρατηρητήριο Οικονομικής Αυτοτέλειας των ΟΤΑ θετική και αναγκαία πρωτοβουλία, την ίδια ώρα που η ΚΕΔΕ – ορθά - αντιδρά έντονα σε αυτό θεωρώντας το «κηδεμονία» των Δήμων, που αναιρεί την αυτοτέλεια τους.

Η δυσπιστία αυτή μάλλον δεν μπορεί να χαρακτηριστεί αδικαιολόγητη, δεδομένου ότι μόλις πρόσφατα ορίστηκε ειδικός ανακριτής για την διερεύνηση κακουργηματικών υποθέσεων που αφορούν διασπάθιση κονδυλίων από Δήμους και Δημοτικές Επιχειρήσεις.
Πρέπει πάντως να διευκρινιστεί ότι η αρνητική αυτή πραγματικότητα στους Δήμους αφορά κατά κύριο λόγο στην προ «Καλλικράτη» εποχή. Η αλήθεια είναι ότι στη μετά Καλλικράτη εποχή, καταργήθηκαν ή περιορίστηκαν σε πολύ μεγάλο ποσοστό Δήμοι και Νομαρχιακές Αυτοδιοικήσεις, Δημοτικές Επιχειρήσεις και ΝΠΔΔ, με άμεσο δημοσιονομικό αποτέλεσμα από την μείωση των έμμισθων αιρετών αλλά και τη συρρίκνωση του απαιτούμενου για τη στελέχωση τους διοικητικού προσωπικού, θεσπίστηκε ο προληπτικός και κατασταλτικός έλεγχο νομιμότητας όλων των δαπανών των ΟΤΑ και των επιχειρήσεων τους και τέθηκε ως προϋπόθεση υλοποίησης κάθε δαπάνης η δημοσιοποίηση της στο πρόγραμμα «Διαύγεια».

Παρά ταύτα, η εικόνα της αυτοδιοίκησης στα μάτια του δημότη παραμένει θολή, συμπαρασυρόμενη από την γενικότερη απαξίωση της πολιτικής, των θεσμών και των φορέων τους.

Σε μια εποχή αποσάθρωσης των θεσμών, κατάρρευσης του όποιου κοινωνικού κράτους, πολυεπίπεδης κρίσης, η αυτοδιοίκηση καλείται να διαδραματίσει καίριο ρόλο σε δυο επίπεδα. Τόσο σε επίπεδο πραγματικό, υπό την έννοια λήψης άμεσων και αποτελεσματικών πρωτοβουλιών για την ανακούφιση των πληττόμενων δημοτών από τα αποτελέσματα της οικονομικής κρίσης, όσο, και ίσως κυριότερα, σε επίπεδο συμβολικό, με δεδομένη τη διαπίστωση ότι ο δήμος αποτελεί το πρόσωπο του κράτους στον πολίτη.

Αναφορικά με το πρώτο επίπεδο είναι γνωστές διάφορες πρωτοβουλίες που έχουν αναλάβει δήμοι για την δημιουργία κοινωνικών παντοπωλείων, φαρμακείων, ιατρείων κλπ, για την διάθεση προϊόντων χωρίς μεσάζοντες και γενικά για ανάλογες δράσεις, που στόχο έχουν να γίνουν οι δήμοι το δίκτυ ασφαλείας για τους δημότες τους, αναχαιτίζοντας στο μέτρο των δυνατοτήτων τους τις επιπτώσεις της κρίσης. Οι πρωτοβουλίες βέβαια αυτές δεν αφορούν το σύνολο των δήμων. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ο Δήμος Κερατσινίου – Δραπετσώνας, ο οποίος  έχει ελάχιστη συμμετοχή σε τέτοιου τύπου δράσεις, αντιμετωπίζει το πρόβλημα της φτωχοποίησης αποσπασματικά και με πλήρη αδιαφάνεια, εμμένοντας σε μια παρωχημένη τακτική ελεημοσύνης, με την έγκριση κονδυλίων υπέρ άγνωστων άπορων συνδημοτών μας! Επομένως, υπάρχουν πολλά ακόμα να γίνουν.

Πέρα όμως από αυτό, υπάρχει ένα δεύτερο επίπεδο στο οποίο μπορούν οι δήμοι να λειτουργήσουν καταλυτικά και αυτό είναι να δράσουν ως μοχλός αντιστροφής του κλίματος αναφορικά με την γενικότερη απαξίωση των πολιτικών και των θεσμών.

Η έκφραση «τα παράπονα σου στο δήμαρχο» αντανακλά την αμεσότητα της σχέσης δημότη – δημάρχου, μιας αμεσότητας που δεν υφίσταται στην κεντρική πολιτική σκηνή. Η αποκατάσταση της σχέσης εμπιστοσύνης επομένως, που έχει αναντίρρητα διαρραγεί, μεταξύ κράτους και πολίτη, ξεκινά από αυτή την έποψη από τις τοπικές κοινωνίες. Και ο ενδεδειγμένος δρόμος φαίνεται να είναι η απόλυτη προσήλωση στη θεσμικότητα και τη νομιμότητα.


Στο πλαίσιο αυτό, ξεχωρίζουν δυο πρωτοβουλίες που έχουν ληφθεί από δημοτικές αρχές τον τελευταίο καιρό και έχουν ιδιαίτερο ειδικό βάρος, καθώς αναδεικνύουν τον ρόλο που καλείται να διαδραματίσει η τοπική αυτοδιοίκηση ως θεματοφύλακας των δικαιωμάτων των πολιτών στην πράξη, ακόμα και αν αυτό προϋποθέτει αντιπαράθεση με την κεντρική εξουσία.

Η πρώτη αφορά την άρνηση κάποιων δήμων να παράσχουν «ακριβή στοιχεία» των αλλοδαπών βρεφών και παιδιών που φοιτούν σε δημοτικούς παιδικούς σταθμούς, παρά τη θετική ανταπόκριση του Υπουργού Εσωτερικών, Ευριπίδη Στυλιανίδη σε αίτημα βουλευτή της Χρυσής Αυγής. Η άρνηση των δήμων, ερειδόμενη στην συνταγματικά κατοχυρωμένη προστασία των προσωπικών δεδομένων, ανέδειξε έμπρακτα τους δήμους σε φορείς προστασίας των δικαιωμάτων των πολιτών.

Η δεύτερη πρωτοβουλία αφορά την απόφαση τουλάχιστον έξι δημάρχων, να μην αναστείλουν τις διαδικασίες για τη χορήγηση ιθαγένειας, παρά την περί αντιθέτου εκδοθείσα εγκύκλιο του αναπληρωτή υπουργού Εσωτερικών, Χαράλαμπου Αθανασίου, που βασίζεται στην διαρροή ότι το ΣΤΕ έκρινε αντισυνταγματικό τον υφιστάμενο νόμο. Η άρνηση των δημάρχων βασίζεται στην επίκληση της αρχής της νομιμότητας και αποσκοπεί ευθέως στην προστασία ων ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Η ανάληψη τέτοιων δράσεων και πρωτοβουλιών από τους ΟΤΑ, που θέτουν στο κέντρο της προβληματικής τους τον άνθρωπο και τη διαφύλαξη των θεμελιωδών δικαιωμάτων του, που αναδεικνύουν την διάθεση για πιστή τήρηση της νομιμότητας και την προστασία των θεσμών, μπορεί ίσως να θέσει τα θεμέλια για την αντιστροφή του κλίματος και την σταδιακή αποκατάσταση της διαρραγείσας σχέσης εμπιστοσύνης του πολίτη προς την πολιτική και τους θεσμούς.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου